Polski: Zaimki

Rodzaje Zaimków

Zaimki Rzeczowne

odmieniają się przez przypadki

ja, ty, kto, co, ktokolwiek, cokolwiek, ktoś, coś, nikt, nic

Zaimki Przymiotne

odmieniają się przez przypadki, liczby, rodzaje

ten, taki, ów, czyj, który, ktokolwiek, jaki bądź, nikt, mój, twój, swój

Zaimki Liczebne

odmieniają się przez przypadki i rodzaje

tyle, ile, ileś

Zaimki Przysłowne

są nieodmienne

jak, gdzie, skąd, kiedy, którędy, dlaczego, tak, tu, tutaj, wtedy, jakoś, gdzieniegdzie, kiedykolwiek, nigdzie, nigdy

Funkcje Zaimków

Zaimki Osobowe

Nazywają osoby (przedmioty), o których była mowa wcześniej.
To właśnie on odkrył Amerykę. 
Ja pierwszy raz usłyszałem o wyprawie Kolumba, ale wy znaliście już tę historię.

Niektóre zaimki w niektórych przypadkach gramatycznych mają dwie formy:

		Dłuższa	Krótsza
ja	Celownik	mnie	mi
ty	Celownik	tobie	ci
ty	Dopełniacz Biernik	ciebie	cię
on ona	Dopełniacz Dop	Jego, niego, niej	go jej
on ona	Celownik	jemu, niemu, niej	mu jej

Form krótkich nie używa się początku zdania.

Formy dłuższej używamy:

• na początku zdania, np. Mnie nie trzeba tego powtarzać.
• w przeciwstawieniach, np. Widziałem ciebie, a jego nie zauważyłem.
• w połączeniu z przyimkami, np. Zbliżał się ku niemu w błyskawicznym tempie.

Zaimki Wskazujące

Wskazują na osobę, rzecz, cechę, miejsce, ilość, o których była mowa wcześniej lub wynikają, np.
Tam! - krzyknął - wskazując na majaczący w oddali ląd.
Ta ziemia została nazwana Hispaniolą.

ta
Biernik - w jeżyku pisanym forma tę, np. Pokaż tę mapę.
W języku mówionym - również forma tą
Narzędnik (kim? czym?) - tą, np. Interesował się tą mapą

to
W odniesieniu do rzeczowników rodzaju nijakiego tylko forma to, np. to zdjęcie, to stanowisko.

Połączeniu zaimków ilu? - tylu używamy:
W odniesieniu do rzeczowników osobowych rodzaju męskiego, np. Ilu wynalazcom udało się stworzyć wehikuł czasu? Tylu próbowało.

 Połączenia zaimków ile? - tyle używamy:
W odniesieniu do pozostałych rzeczowników, np. Ile czasu zajęło przygotowanie projektu? Tyle pracy włożono w realizację pomysłu.

Zaimki  Pytające

Służą do tworzenia pytań.
Ile wysp odkrył Kolumb?
Gdzie zatrzymali się podczas pierwszej wyprawy?
Kogo spotkali na wyspie?

Zaimki Względne

Służą do łączenia części zdań (wprowadzania zdań podrzędnych).
Nie wiedzieli, kiedy powrócą do kraju.
Odkryli miejsca, do których szybko zaczęli docierać inni.

Zaimek jaki:
Pełni funkcję uogólniającą, wskazuje na pewne cechy przedmiotu; w zdaniu nadrzędnym może wtedy wystąpić zaimek taki (taka, takie), np. Otrzymał (taką) nagrodę, o jakiej mu się nie śniło.

Zaimek który:
Pełni funkcję wyodrębniającą, wskazuje na sam przedmiot; w zdaniu nadrzędnym może wtedy wystąpić zaimek ten, (ta,to), np. Rozmawiał z (tym) naukowcem, który odkrył zakrzywienie czasu.

Zaimki Dzierżawcze

Informują, do jogo, czego coś lub ktoś należy.
Jego załoga liczyła około czterdziestu ludzi.
Ich los nie jest nam znany.

Zaimków mój, twój, wasz, nasz, jego, jej, ich
Wykonawca czynności nie jest właścicielem przedmiotu, np. Przedstawił jego obliczenia. Zaprezentował jej poglądy. Skrytykował wasze zachowanie.

Zaimki Nieokreślone 

Wskazują na osobę, rzecz, cechę, miejsce, ilość, które nie są dokładnie określone.
Coś sobie przypomniał.
Gdzieś już słyszał o zamorskich krajach.

Zaimek Zwrotny

Informuje, że czynność wykonywana przez jakąś osobę skierowana jest właśnie na nią.
Nie dowierzał sobie.
Widział się w roli odkrywcy.